مقدمه‌ای برای مقایسه‌ی استانها در المپیاد جغرافیا ۱۴۰۲ از نظر آیریسک
ششمین دوره المپیاد جغرافیا در بهمن‌ماه برگزار شد و دانش‌آموزان سراسر کشور به همراه برخی دانش‌آموزان خارج از ایران در یک مسابقه‌ی بزرگ شرکت کردند. مرحله‌ی اول المپیادهای علمی با روندی تقریباً ثابت و مشخص به عنوان جداکننده‌ی اولیه‌ی دانش‌آموزان کوشا در هر رشته از میان دانش‌آموزانی است که تقریباً تلاشی برای آن المپیاد نداشته‌اند. نمره‌ی کف قبولی به جای رقابت تنگاتنگ در این مرحله تعیین کننده است و بچه‌هایی که بالاتر از کف قبولی هستند برای مرحله‌ی دوم کاری بسیار دشوارتر در پیش دارند.
با تجربه‌ای حدود ۲۲ ساله در بررسی آمار المپیادهای کشور توسط تیم آیریسک به این باور رسیدیم که نتایج مرحله‌ی اول را نه به استعداد دانش‌آموزان می‌توان نسبت داد و نه به امکانات آموزشی! چرا که در هر جمعیت استانی، چندصد نفر دانش‌آموز مستعد در هر یک از رشته‌های المپیاد می‌توان یافت، همچنین برای این گام به امکانات خاصی نیاز نیست.
دانستن منابع و استفاده از تجربه‌های بچه‌های همشهری یا دیگر شهرها با استفاده از فضای مجازی می‌تواند باعث گذر بچه‌ها از سد مرحله اول شود؛ به خصوص بعد از کرونا و گسترش آموزش مجازی هم کتاب‌های المپیاد در تمام نقاط ایران در دسترس است و هم بچه‌های استان‌های مختلف می‌توانند به سادگی و با شرکت در دوره‌های آنلاین از تجربه‌ی مدرسین مطرح کشوری در المپیاد جغرافیا استفاده کنند.
بنابراین مقایسه‌ی استانها در المپیاد جغرافیا ۱۴۰۲ مربوط به علاقه‌مند سازی مسئولین آموزشی است و دانش و حوصله‌ی آن‌ها برای پاسخ به پرسش‌های بی‌شمار دانش‌آموزان تا بتوانند مسیرهای مختلف آموزشی را به آن‌ها معرفی کنند و با تجربه‌ی خود آن‌ها را به موفقیت اولیه برسانند.
بهترین استانها در المپیاد جغرافیا ۱۴۰۲
تعداد ۴۷۸ نفر در مرحله‌ی اول المپیاد جغرافیا پذیرفته شدند. استان خراسان شمالی با ۸۳ نفر، بیشترین و استان‌های مازندران و خراسان رضوی هر کدام با ۸۱ نفر، رتبه دوم تعداد پذیرفته‌شده را در بین استان‌های کشور داشتند. شهر تهران و چهار استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و سیستان و بلوچستان حدود ۶۰ درصد کل قبولی‌ها را به خود اختصاص دادند، اما آیا این‌ها بهترین استان‌های کشور در المپیاد جغرافیا هستند؟
برای یافتن بهترین استان، باید عوامل زیادی چون جمعیت، تعداد دانش‌آموزان شرکت‌کننده و حتی شرایط اقتصادی استان در نظر گرفته شود، اما به دلیل نبودن آمار شفاف در بسیاری از بخش‌ها، ما فقط سرانه‌ی تعداد قبولی بر اساس جمعیت را مبنای مقایسه قرار دادیم و به این ترتیب، استان‌های خراسان شمالی، مازندران و قزوین گوی رقابت را از استان‌های دیگر ربودند و در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.
پنج استان برتر در المپیاد جغرافیا بر مبنای تعداد نفرات قبول شده و سرانه‌ی تعداد قبولی برحسب جمعیت استان در مرحله‌ی اول المپیاد جغرافیا ۱۴۰۲ به این ترتیب است:
بدترین استانها در المپیاد جغرافیا ۱۴۰۲
در کنار برنامه‌ریزی برای بهترین بودن، در هر رقابت افرادی بدترین می‌شوند! حتی در ماراتن هم کسانی هستند که آخر از خط پایان می‌گذرند. حالا باید انگیزه‌ها بررسی شود، آیا همین که در رقابت حاضر بوده‌اند برایشان لذت‌بخش و نهایت هدف است یا اینکه دوست دارند با برنامه‌ریزی بهتر، رتبه‌ی خود را در سال‌های آینده بهتر کنند یا حتی اگر جایگاه‌شان تغییری نکرد، فاصله‌ی خود را با بهترین‌ها کمتر کنند؟
در این راه آیریسک با تجربه‌ای نزدیک به دو دهه می‌تواند همراه استان‌های برتر برای تثبیت نتایج خود و استان‌های ضعیف برای بهبود وضعیت باشد.
در اینجا هم مثل بهترین‌ها، هم به تعداد قبولی و هم به سرانه‌ی قبولی مرحله اول المپیاد نگاه کردیم تا استان‌های ضعیف در المپیاد جغرافیا سال ۱۴۰۲ مشخص شود. استان‌های لرستان، بوشهر، خوزستان، اردبیل، کرمان، گیلان، همدان و یزد در انتهای لیست تعداد قبولی قرار گرفتند.
