تحلیل مرحله اول المپیاد ادبی ۱۳۹۶

مرحلهٔ نخست سی و یکمین دورهٔ المپیاد ادبی به پایان رسید و دانش‌آموزان خود را محک زدند. این آزمون به جهت اینکه نخستین آزمون در نظام جدید آموزشی بود اهمیت خاصی داشت و اولین الگوی آزمون در این نظام به حساب می‌آید. آنچه پیش از هر چیز در هنگام اعلام منابع به چشم می‌آمد، تأکید کمیته ادبی بر منابع غیر درسی بود به نحوی که کتابهای درسی هر دو سال دهم و یازدهم منبع مرحله اول المپیاد شدند و مرحله دوم به منابع غیر درسی منحصر گشت. این نکته را در بودجه‌بندی آزمون هم میشد به وضوح مشاهده کرد، چرا که تعداد سوالات درسی کاسته شده بود و به تعداد بی‌سابقهٔ شانزده پرسش رسیده بود.
 در بخش سوالات درسی، پرسش‌هایی که مطرح شده بودند بیشتر پیرامون درک مفاهیم مطرح‌شده در کتاب‌ها بودند و چه بسا با درک درست مفاهیم می‌شد از پس پرسش‌ها برآمد. به عبارت بهتر، از نکات ریزی که در کتاب‌ها مطرح شده بود پرهیز شده بود و تنها یک پرسش از تاریخ ادبیات در آزمون آمده بود که به اعتقاد من، اگرچه مسألهٔ دردناکی است و این موضوع مهم نبایستی که مغفول واقع شود، بخشی از گناه کار بر گردن مولفان کتاب‌های درسی است که علاقه فراوانی به ساختن کتاب‌های بی‌مایه و تهی دارند تا مبادا با خواندن چند مطلب مفید دانش‌آموزان چیزی یاد بگیرند. باری، اتفاقی که در کتاب‌های درسی رخ داده است، گرایش جاهلانه مولفان به یاد ندادن و مطلب نگفتن است و حاصل آن درج مطالب تلگرامی و عبث در منابع آموزشی ایران است.
منابع غیر درسی امسال نکته مثبتی را در خود داشتند و آن اشتمالشان بر پرسش‌هایی خارج از منابع بود که یادآور عملکرد چند سال پیش المپیاد است. پراکندگی پرسش‌ها نسبت خوبی با حجم منابع و دشواریشان داشت و خوشبختانه بسیار به بودجه‌بندی آزمون آزمایشی آیریسک شبیه بود. در جدول زیر می‌توانید این پراکندگی را مشاهده کنید.

سطح پرسش‌ها اگرچه نسبتا ساده بود ولی با توجه به معقول‌بودن سوالات آزمون کیفیت خوبی داشت. به نظر من می‌شود قدری سطح دشواری سوالات را بیشتر کرد تا پراکندگی بهتری را از سطح دانش‌آموزان بتوان نشان داد و بر اساس آن به غربال آن‌ها اقدام کرد. این مسأله بویژه دربارهٔ پرسش‌هایی که حتی بدون خواندن منابع و بر اساس آشنایی با ادبیات کلاسیک و دستور تاریخی می‌توان به آنها پاسخ داد برجسته می‌شود. در حقیقت، جای پرسش‌هایی که دانش‌آموز را به چالش بکشد و دقت و دانش او را جهت سنجیدن عیارش محک بزند خالی بود.
در پایان باید گفت بارها گفته شده که صحبت از کف آزمون امری دشوار و تقریباً ناممکن است. امسال با توجه به تازگی سبک آزمون از سویی و افزوده‌شدن پرسش‌هایی مربوط به اطلاعات عمومی از سوی دیگر این امر دشوارتر هم شده است. در نتیجه درگیر کف‌بینی آزمون نشوید! تا زمان اعلام منابع بهتر است به افزودن اطلاعاتتان حول منابع احتمالی مرحله دوم، مانند غزلیات حافظ و سعدی، کلیله و دمنه، شعر نو، قصاید خراسانی و امثال این موضوعات بپردازید تا مقدمات مطالعه منابع مرحله دوم را فراهم آورید.

با احترام،
میرسالار رضوی

پی‌نوشت: برای آشنایی با کف قبولی المپیادهای علمی [اینجا] و [اینجا] را مشاهده کنید.