تحلیل مرحله اول المپیاد نجوم و اخترفیزیک ۱۳۹۶

آزمون مرحله اول چهاردهمین المپیاد نجوم و اخترفیزیک هم سرانجام در روز چهارشنبه ۴ بهمن برگزار شد و همچون تمام دوره­ های قبلی این المپیاد، عده­ کثیری معتقدند آزمون نیست به سال گذشته­­ اش سخت­ تر بوده و عده قلیلی (همچون بنده) هم قائل به ساده ­تر بودن آن هستند. دانش‌پژوهان امسال در المپیادی با ۳۵ سوال در زمان ۱۸۵ دقیقه به رقابت پرداختند. برای تحلیل آزمون مرحله اول المپیاد نجوم امسال بهتر است ابتدا نگاهی به بودجه­ بندی آزمون داشته باشیم.

(توجه داشته باشید که این بودجه­ بندی از دیدگاه نگارنده صورت گرفته و در برخی موارد ممکن است برخی از مدرسان دیگر ۲ یا ۳ سوال از این آزمون را در دسته‌های دیگر قرار دهند).

اگرچه امسال برخلاف دو-سه دوره گذشته تعداد سوالات مکانیک افزایش محسوسی داشت، اما متاسفانه سهم سوالات فیزیکی بیشتر از سوالات مکانیک سماوی آن بود و مباحث مکانیک سماوی مهمی از قلم افتاده بود.

نکته عجیب (اما به زعم بنده خوشایند) در آزمون امسال، طرح ۷ سوال اطلاعات عمومی غیرحفظی بود که با توجه به اینکه ۴ سوال آن به مبحث اخترفیزیک مربوط میشد، می­توان گفت مجموعا ۱۴ سوال اخترفیزیک در این آزمون شاهد بودیم و همچنان اخترفیزیک بیشترین سهم را در بودجه­ بندی آزمون داشته است.

نکات مثبت آزمون:

• پرهیز از طرح سوالات با راه‌حل های عجیب و طولانی
• رعایت تناسب درجه سختی سوالات. از دید اینجانب، سطح ۴۰ درصد سوالات این آزمون ساده بود، ۴۰ درصد سوالات متوسط و ۲۰ درصد سوالات هم سخت محسوب می‌­شدند.

نکات منفی آزمون:

• سوال نجوم کروی مربوط به طول سایه شاخص در شهر مورد نظر (سوال ۶ از کد۱)، دارای ابهام بود و چون شهر را صراحتا مشخص نکرده بود، بسته به برداشت دانش ­آموزان هم گزینه ۱ و هم گزینه ۲ به عنوان جواب قابل حصول بود و طبیعتا انتظار می­رود این سوال حذف شود. یا هر دو گزینه را صحیح اعلام کنند.
• سوال مربوط به تقریب تعداد برگ­های درختان در سیاره زمین، به نظرم چندان سوال معقولی نبود و برای سنجش قوه­‌ی تقریب دانش آموزان سوالات بسیار بهتری را می‌شد طرح کرد.
• سوال مربوط به جرم ستاره­‌های دوتایی طبق منحنی سرعت آنها (سوال ۲۶ از کد۱)، به نظر اشتباه می­‌آید و پاسخ صحیح بنابر راه حل تعدادی از دبیران در گزینه‌ها موجود نیست. اگر طراحان، شرایط خاص یا فرضیات دیگری را برای حل این سوال مد نظر داشته باشند، این سوال ظاهرا باید حذف شود.

جمع ­بندی:

شخصا سطح این آزمون را نسبت به دو سال گذشته (دوره ­های ۱۳ و ۱۲)، ساده­ تر می­دانم و انتظار می­‌رود دانش ­آموزان متوسط به راحتی بتوانند به ۸ تا ۱۰ سوال آزمون پاسخ صحیح دهند.

کف قبولی را (پس از کسر امتیاز منفی)، همچنان ۵ سوال صحیح برای دانش­ آموزان تهرانی و ۳٫۷ تا ۴ سوال صحیح برای دانش ­آموزان شهرستانی پیش ­بینی میکنم (توجه کنید که فقط پیش‌بینی است). اگرچه ممکن است بخاطر کاهش تعداد شرکت کنندگان امسال، کف قبولی تهران به ۴ سوال و شهرستان به ۳ یا حتی ۲٫۵ سوال کاهش یابد. با وجود این، تا اتمام تحصیح پاسخبرگ ها و تعیین نرم امتیازها، هیچ چیز قطعی نیست.

اگه فک می کنی تلاش فراوان کردی اما پس از اعلام نتایج دیدی که قبول نشدی، مطمئن باش یا رقبات بیش از تو تلاش کرده‌اند یا خیر و صلاح تو در قبولی نبوده است.

احسان مهرجو

پی‌نوشت: برای آشنایی با کف قبولی المپیادهای علمی [اینجا] و [اینجا] را مشاهده کنید.